Afrika weetjes

Taal
Wist U Dat er alleen al in Kenia meer dan 50 talen te onderscheiden zijn, en deels net zo veel van elkaar verschillen als Nederlands en Chinees en dat er desondanks geen babylonische spraakverwarring heerst. Dat komt door het gebruik van de voertalen kiswahili en engels, deze vormen communicatieve bruggen tussen de volkeren...

De uitspraak van het Kiswahili is ongeveer hetzelfde als de schrijfwijze.
Enkele bijzonderheden zijn: dh of th als het Engelse 'th', gh als 'ch' in 'lach', sh als in het Duitse 'Schule', y als in 'j' in 'jagen'.
De klemtoon valt op de voorlaatste lettergreep.

Begroetingsrituelen
Begroetingen zijn in Kenia erg uitbundig. je vraagt niet alleen naar hoe t gaat met degeen met wie je praat maar informeert meteen naar diens hele familie..
Er is geen onder scheid tussen U en jij..

Karibu – welkom
Jambo – Hallo
Rafiki – vriend
Habari – hoe gaat t
Mzuri – goed
Asante – dank je wel
Alstublieft - tafadhali
Vaarwel – lamsiki
Goedenavond – masalkheri
Goeiemorgen – sabalkheri
Iemand goeiemorgen wensen – sabini
Vaarwel – kwaheri
Tot ziens/ tot later – tutuonana badaaye
Welterusten – twesha
Ja – ndiyo
Nee – siyo / hapane
Pardon – samahani / pole
Langzaam – pole pole
Snel – haraka haraka
En – na
Of – au
Groot – kubwa
Goed – nzuri
Slecht – mbaya
Vandaag – leo
Morgen – kesho
Gisteren – jana
Roddelen – kilimilimi

Handige zinnen...
Hakuna matata – Geen probleem!
Jini lako gani – hoe heet je?
Jini langu .... – ik heet ...
Unatoka wapi – waar kom je vandaan?
Choo kiko wapi? – waar is het toilet?
Ni nini? – wat is dat?
Unafanya nini? – wat doe je?
Napenda kahawa na maziwa/ chai/ maji/ bia/ soda – ik wil graag koffie met melk/ thee/ water / bier / limonade
Is er nog nieuws? Habari gani / yako

Kupanda   - beklimmen, maar ook planten/zaaien
Kuteremka - dalen
Kuchoka    - moe worden/zijn
Kutembea - lopen
Barafu   - sneeuw/ijs
Mazoezi   - oefening/inspanning (mazo-ezi)
Mbali - ver
Moja kwa moja - alsmaar rechtdoor
Kuchoto    - links
Kulia - rechts
Mlima - berg
Miguu - benen
Juu - boven
Polepole - rustig aan/langzaam
Safari - reis
Mvivu -   luilak

Oftewel.... Hoe laat is het?
In Kenia tikken 2 klokken: aan de ene kant de wereldtijd, dat wil dus zeggen GMT plus 1 uur tijdens de europese zomertijd (dezelfde tijd als in Nederland en Belgie) en GMT plus 2 uur tijdens de wintertijd.
Aan de andere kant is er de Swahili-tijd, die heeft alles met de zon te maken.
De dag begint bij zonsopkonst om 7 uur (=1 uur Swahili-tijd) en eindigt om 18 uur (=12 uur)
Ezels bruggetje: Tel er 6 uur bij op!

0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
1000

Sifaru
Moja
Mbili
Tatu
Nne
Tano
Sita
Saba
Nane
Tisa
Kumi
Ishirini
Thalatini
Aroaini
Hamsini
Sitini
Themanini
Tisini
Mia
Elfu

Alle andere telwoorden dan die hier staan worden samengesteld en met het woordje na (en) verbonden:
11    kumi na moja
222  mbia mbili ishirini na mbili